BLOGGER

BLOG INI DIBANGUNKAN OLEH D20112053638 (AZIZUL BIN ASI), D20112054033 (HAFIZA AISHA BT HELMI) dan D20112055789 (SAUDY BIN UJI)

Friday 23 May 2014

Mari Belajar Jawi


video Animasi Muzikal Pasti. 14-Eja Jawi.mpg


معلومت تنتڠ توليسن جاوي



معلومت تنتڠ توليسن جاوي
توليسن جاوي تله لاما وجود دالم تمدون ملايو دسيكيتر ڬوڬوسن كڤولاوان ملايو ايايت سكيتر ابد ك 10 ماسيها اتاو 3 هجرة هيڠڬ كمسكيني دان اي برأصل درڤد توليسن عرب.توليسن جاوي جوڬ دكاتاكن ساتو سني ڤنوليسن يڠ تله وجود برابد-ابد لاماڽ د نوسنتارا. كمونچولنڽ بركايت سچارا لڠسوڠ دڠن كداتاڠن اڬام اسلامك نوسنتارا. توليسن جاوي برأصل دري توليسن عرب دان مروڤاكن حروف-حروف عرب يڠ دماسوقكن ك دالم سيستم ڤنوليسن بهاس ملايو. توليسن جاوي اداله توليسن راسمي باڬي نڬارا بروني دان دڬوناكن ملواس د مليسيا دان إندونيسيا.توليسن جاوي اداله انتارا توليسن تراول يڠ ڤرنه دتموي. توليسن اين تله بركمبڠ سجق زمان كراجأن اسلام ڤاسايكيموديان ك زمان كراجأن ملاك، زمان كراجأن جوهر دان جوڬ اچيه ڤد ابد ك-17. بوقتي كوجودن توليسن اين د مليسيا اداله دڠن ترجومڤڽ باتو برسورت ترڠڬانويڠ برتاريخ 702ه اتاو 1303م مانكالا توليسن رومي يڠ ڤاليڠ اول دتموي اداله ڤد اخير كورون ك-19. اين منونجوقكن توليسن جاوي تله سمڤأي ك نڬارا اين لبيه اول بربنديڠتوليسن رومي. توليسن جاوي مروڤاكن توليسن راسمي باڬي نڬري-نڬري ملايو تيدق برسكوتوسيماس ڤڠواسأن بريتيسه. كيني توليسن اين دڬوناكن دالم اوروسن اڬام اسلام دان عادة ايستيعادة ملايو يڠ كبڽقكنڽ د جوهر، قدح، كلنتن، ڤرليس، دان ترڠڬانو.
ڤد زمان دهولو، توليسن جاوي مماءين كن ڤرانن ڤنتيڠ دالم مشركت. اي دڬوناكن سباڬاي ڤرانتارا ڤنتيڠ دالم سموا اوروسن ڤينتادبيران، عادة ايستيعادة دان ڤرداڬڠن. چونتوهڽ دڬوناكن دالم ڤرجنجين-ڤرجنجين ڤنتيڠ انتارا ڤيهق-ڤيهق د-راج ملايو دڠن ڤيهق-ڤيهق بركواس ڤورتوڬيس، بلندا دان ايڠڬريس. سلاين ايت، ڤماشران مرديك 1957 باڬي نڬارا مليسيا انتارا لاين جوڬ ترتوليس دالم سكريڤ جاوي.سماس بهاس مليسيا سداڠ بركمبڠ دان توليسن روميڽ تله منجادي ڤنتيڠ سهيڠڬ توليسن اين دڬوناكن سچارا برللواسا سباڬاي الت كبودايان باڬي نڬارا مليسيا.توليسن جاوي اين بوليه دأڠڬڤ سباڬاي عنصور يڠ جوڬ بوليه دأڠڬڤ ڤرينتيس دالم بيدڠ بهاس تتاڤي حقيقة يڠ تيدق بوليه دينافيكن اياله ممڤركمبڠكن واريثن سنديري ڤرلو دتيتيقبرتكن.اوليه ايت واريثن توليسن جاوي جوڬ مروڤاكن واريثن يڠ تيدق ترنيلاي دان ڤرلو دجاڬ دري ماس ك سماس.
كادأن جاوي سكارڠ دان كلمهنڽ
مڽدري بهاوا توليسن جاوي اداله واريثن بڠسا دان نڬارا يڠ د دالمڽ تراكم ككايأن خزانه تراديسي كبودايان، كسوسسترأن، كڤرچايأن دان فلسفه بڠسا تورون تمورون.اوليه يڠ دمكين توليسن جاوي اداله ساله ساتو عنصور كبودايان ڤريبومي دان كبودايان كبڠسأن يڠ داڤت دمنفعتكن اونتوق ڤرڤادوان دان ڤرسفهمن سلوروه ورڬنڬارا دان مموڤوك ڤراسان كستينايڬرأن; دأتس ڤرانن دان ڤڠڬوناان توليسن جاوي، اياڽ تله مڠالمي كموندورن د دالم سموا سيكتور عوام ماهوڤون سواستا سجق كبلاكڠن اين.مك اوسها تله دجالنكن اونتوق ممڤركنلكن قاعده-قاعده ڤنوليسن دان ڤڠجأن توليسن جاوي سوڤاي اياڽ تيدق كتيڠڬالن زمان.
سمنجق تاهون 1303، تاريخ باتو برسورت د ترڠڬانو د جومڤأي،مك توليسن جاوي تله باڽق بركمبڠ. والاوڤون تله ملالوءي برباڬاي-برباڬاي ڤروبهن دالم كونتيك س ڤنوليسن، نامون توليسن جاوي ماسيه لاڬي ممڤوڽاءي ڤڠاروه دالم مشاركت ملايو خصوصڽ. اوليه ايت باڽق اوسها تله دلاكوكن باڬي ممرتبتكن توليسن جاوي دسموا ڤريڠكت ماله اكن تروس د ڬوناكن اوليه مشاركت ملايو سڤنجڠ زمان . ڤڠڬوناان توليسن جاوي يڠ باءيق اياله دري سڬي ڤڠڬوناان حروف رومي سمنجق ڤڠاروه بارت مماسوقكي عالم ملايو. كراجأن سكارڠ تروس مڠڬالقكن ڤڠڬوناان توليسن جاوي دڤلباڬاي ڤريڠكت تراوتما دڤرايڠكت سكوله كبڠسأن دان دسوسون سمولا دان موڠكين منجادي مات ڤلاجرن واجب د سكوله منڠه اونتوق تيڠكتن 1، 2 دان 3. مسكيڤون توليسن جاوي تله د ڬوناكن اوليه مشاركت سمنجق توجوه راتوس تاهون يڠ لالو نامون ماسيه باڽق يڠ بلوم دسليدكي اوليه ڤڠكاجي تنتڠ ڤركمبڠن سجارهڽ ترماسوق سيستم توليسن سرتا فكتور-فكتور يڠ ممڤڠاروهيڽ.باهن دان باتسن كاجين منونجوقكن بهاوا ماسيه راماي دكالڠن ڤڠڬونا ددالم توليسن جاوي ماسيه لاڬي كليرو ترهادڤ قاعده-قاعده ڤنوليسن دان ڤڠجأن توليسن جاوي.دسيني دكتڠهكن ببراڤ قاعده ڤنوليسن جاوي سڤرتيمان يڠ دشرتكن دالم ممڤركوكوهكن ايجأن جاوي.


ڤنوتوڤ
ڽاتله ڤد كيت بهاوا توليسن جاوي ساڠت برهرڬ. توليسن ايت برجاي مماءينكن ڤرانن يڠ چوكوڤ بسر دان ساڠت ڤنتيڠ اونتوق منجاديكن بهاس ملايو سباڬاي بهاس يڠ برويبوا دالم سموا بيدڠ كهيدوڤن كيت. توليسن جاوي مموڠكينكن بهاس ملايو دڬوناكن اوليه لبيه 175 جوت مأنسي د اسيا تڠڬارا دان، دري سڬي جومله ڤنوتورڽ، مروڤاكن بهاس يڠ كليم د دنيا. سايڠڽ، كتيك اين توليسن جاوي سماچم ترڤيسه درڤد بهاس يڠ ڤرنه دبيناڽ ايت. دسببكن اوليه ڤروسيس سجاره دان كلالاين ڤميليكڽ يڠ برسيكڤ سڤرتي كاچڠ لوڤاكن كوليت، توليسن ايت هيدوڤ مران دان بارو ڤد اخير ابد كدوا ڤولوه اين منونجوقكن تندا اونتوق برجيوا سموا.
اوليه سبب ڤلباڬاي ڤيهق سوده دان سداڠ بروسها ملتقكن توليسن جاوي سمولا ڤد تڤتڽ يڠ واجر، كيت مستي مڽوكوڠ اوسها-اوسها ايت. سسواي دڠن ڤراشتهارن باتو برسورت ترڠڬانو، سسواي دڠن اوسها منراڤكن نيلاي-نيلاي اسلام، سسواي دڠن داسر كبودايان كبڠسأن، مڽدري بهاوا بهاس عرب اياله بهاس ڤيليهن اسلام، دان اونتوق منجادي سوڤاي توليسن جاوي تروس هيدوڤ; سوده سمڤأي ماسڽ بهاس عرب دسجاجركن دڠن بهاس ايڠڬريس دالم كوريكولوم كيت سوڤاي بهاس ايت تروس منداساري ڤركمبڠن باطين بهاس ملايو

چارا دان ڤندكتن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن توليسن جاوي



چارا دان ڤندكتن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن توليسن جاوي

ڤڠاجرن جاوي ممڤوڽاءي قاعده ڤڠاجرن يڠ خصوص دان ترسنديري. نامون راماي يڠ بيرڠڬڤن قاعده مڠاجر جاوي سام سڤرتي قاعده ڤڠاجرن مات ڤلاجرن لاين دالم ڤنديديقن اسلام. تڠڬڤن سبڬيتو كورڠ تڤت. قاعده ڤڠاجرن جاوي يڠ دسارنكن اوليه ڤيهق كمنترين ڤنديديقن مليسيا ﴿قڤي عيم﴾ دان تله دبري ڤندداهن سچارا خصوص كڤد باكل-باكل ڬورو ڤنديديقن اسلام دان ج-قاف ﴿كمنترين ڤلاجرن مليسيا 2006﴾. قاعده-قاعده ترسبوت اياله قاعده ڤندڠ سبوت، قاعده حروف ﴿ابجد﴾، قاعده بوڽي ﴿ڤونيتيق﴾، قاعده مڠيجا/ ممباتڠ، قاعده املاء، قاعده لاتيه توبي، قاعده ڤرماءينن دان قاعده ڽاڽين.

ڤندڠ سبوت .1
ممبوڽيكن ڤركاتان اتاو سوكو كات برداسركن ڬمبر
ممبوڽيكن ايات برداسركن ڬمبر يڠ اد چريتا.
تيدق ممفوكوسكن كڤد ڤڠاجرن بوڽي حروف دان تيدق مڠيجا.
قاعده ڤاليڠ ڤوڤولر دالم ڤڠاجرن جاوي دان منجيمتكن ماس ڬورو.

قاعده حروف ﴿ابجد﴾ .2
اساس باچان اياله بوڽي ڤد ستياڤ حروف يڠ ممبنتوق ڤركاتان.
ممڤركنلكن كسموا 37 حروف جاوي، حروف ۏوكل دان حروف كونسونن.
چنتومن حروف كونسونن ۏوكل ممبنتوق بوڽي دالم سوكو كات ستروسڽ ممبنتوق ڤركاتان.
ممبوليهكن موريد داڤت مڠيجا دان ممباچ سموا ڤركاتان.
مڠمبيل ماس يڠ لاما اونتوق مڠيجا ستياڤ ڤركاتان.
قاعده اساس يڠ ڤاليڠ توا دڬوناكن.

قاعده بوڽي ﴿ڤونيتيق﴾ .3
اساس باچان يڠ منكنكن هوبوڠن سيمبول دان بوڽي.
باڽق مڠڬوناكن تيكنيك اسياوساسي بوڽي دان اسياوساسي ڬمبر سڤرتي بوڽي ‘اياي' باڬي جيجيق دان ‘اا' باڬي ڤدس/ ڤانس.
ممڤركنلكن بوڽي-بوڽي اساس دهولو سبلوم ممڤركنلكن سموا بوڽي.
امت سسواي دأجر كڤد كانق-كانق يڠ بارو مڠنالي حروف جاوي.

مڠيجا/ ممباتڠ .4
مڠيجا دڠن مڽبوت ساتو دمي ساتو حروف يڠ ممبنتوق سوكو كات.
مڠيجا دان ممبوڽيكن حروف سچارا اينديۏيدو، كومڤولن دان كلس.
مڠڬابوڠكن سوكو كات دايجا دان ممبنتوق ڤركاتان.
مڠيجا دان منوليس ڤركاتان يڠ دبنتوق.

املاء .5
مليبتكن كماهيرن مندڠر دان منوليس سچارا ميكانيسمى.
مڽالين اونيت بهاس سام اد حروف، سوكو كات، ڤركاتان، ايات اتاوڤون واچان.
ممباچ دڠن سوارا يڠ لنتڠ سومبر يڠ دتوليس. مڠڬوناكن كماهيرن مندڠر دڠن جلس دان ملاتيه كماهيرن مڽبوت دڠن اينتوناسي يڠ بتول.

لاتيه-توبي .6
جوڬ دكنلي دڠن قاعده اولڠن، تيقرار دان امت همڤير دڠن قاعده حفظن.
اكتيۏيتي مڠولاڠي فكتا دان كچكڤن كماهيرن يڠ دڤلاجري.
ممڤو منچاڤأي تارف ڤڠواسأن كماهيرن دان مڠكلكنڽ.

ڤرماءينن .7
ساتو قاعده ملاتيه موريد دڠن مناريق دان ڤركتيس.
داڤت مڠمبڠكن باڽق كماهيرن موريد-موريد.
امت سسواي دڠن موريد-موريد ڤريڠكت رنده.
امت بركسن دالم مموڤوك مينت، توجوان دان ايمڤق ڤڠاجرن.

 ڽاڽين/ نشيد .8
سلاري دڠن مينت دان تاهڤ موريد سكوله رنده يڠ ساڠت سوك مڽاڽي/ برنشيد.
ڤرلو دسسوايكن دڠن ايسي كندوڠن ڤڠاجرن سڤرتي لاڬو ‘اا، با، تا' دان ‘راس سايڠ جاوي'.
امت بركسن دالم ممبنتو موريد-موريد مڠيڠاتي، حروف-حروف جاوي دان مڠيجا ڤركاتان.
والاوڤون ڬورو دمينتا مميليه ڤندكتن دان قاعده يڠ ڤاليڠ سسواي باڬي ڤروسيس ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن مريك. تيدكله برارتي مريك هاڽ ڤرلو مڠڬوناكن ساتو-ساتوڽ قاعده يڠ دفيكيركن ترباءيق دالم ستياڤ ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن. بهكن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن يڠ باءيق اكن ممڤلباڬايكن ڤڠڬوناان قاعده دالم ستياڤ لڠكه ڤڠاجرن. جوسترو ڤماهمن ڬورو ترهادڤ ستياڤ ڤندكتن دان قاعده يڠ دڬوناكن ڤرلو جلس، بتول دان منتڤ.

باڬي منجامين كبركسانن موديل كلس ڤموليهن جاوي ڤولا، ڬورو-ڬورو جقاف امت دڬالقكن مڠڬوناكن قاعده ڤرماءينن دان ڽاڽين سماس سيسي ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن مريك. جوسترو ايتله، كمنترين ڤنديديقن مليسيا تله ممبكلكن برباڬاي باهن بنتو مڠاجر ﴿ببم﴾ كڤد ڬورو-ڬورو ج-قاف اونتوق داڤليكسيكن د دالم كلس ڤموليهن جاوي. انتارا باهن ڤرماءينن يڠ دبكلكن اياله ڤرماءينن بوليڠ، تنتيڠ، كاد حروف، كريتا اڤي، ڤنچيڠ ايكن، رومه مرڤاتي دان سناوي اتاو ساهيببا ﴿كمنترين ڤلاجرن مليسيا 2006﴾

تيوري دان قاعده ڤنوليسن جاوي


تيوري دان قاعده ڤنوليسن جاوي

اكسارا جاوي، اتاو عرب ملايو اداله حروف عرب يڠ تله دموديفيكسي باچانيا منجادي بهاس ملايو، ببراڤ بنتوق دري حروف اصلي عرب ماسيه دڬوناكن دالم منوليس عرب ملايو، تتاڤي اد سباهاڬين حروف يڠ داوبه دڠن ڤنمباهن تيتيق اڬر بوڽي باچان سسواي دڠن بهاس ملايو. ﴿احمد درماوي، 2009، عرب ملايو، ڤمونچولن توليسن، سيستم دان اصطلاح جاوي﴾.

عرب ملايو ﴿توليسن جاوي﴾ مروڤاكن ساله ساتو بوقتي تيوري دري تيوري مكه، ايايت دمان ڤد اولڽ اسلام ماسوق ك ايندونيسا ملالو امڤت تيوري. تيوري ڬوجرت، تيوري مكه، تيوري ڤرسيا ﴿ڤرسي﴾ دان تيوري چينا، تيوري ڬوجرت، تيوري مكه دان ڤرسيا برداسركن ڤنداڤت احمد منصور سوريانيڬارا يڠ مروڤاكن ڤنوليس دري بوكو منموكن سجاره، سمنتارا تيوري چينا برداسركن سومبر يڠ بلوم جلس. ﴿ر. سوايكمونو دالم رشدي مصطفى، 2011﴾.

سچارا عامڽ تيوري ڬوجرت، مڽاتاكن اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-13، يڠ دباوا اوليه ڤنداتڠ اصل ڬوجرت ﴿چمباي﴾، اينديا، السن يڠ مندوكوڠ تيوري ڬوجرت اياله تيدق اداڽ فكتا يڠ مڽاتاكن بهاوا اداڽ ڤدڬڠ اصل عرب يڠ ممباوا اسلام ك إندونيسيا، هوبوڠن لاما جالور ڤرداڬڠن انتارا إندونيسيا، چمباي، دان تيمور تڠه، اداڽ چورق ڬوجرت ڤد باتو نيسن سلطان ماليك الصالح يڠ مروڤاكن راج دري كسولتانن ڤاسا. كدوا ايايت تيوري مكه، تيوري اين مڽاتاكن بهوا اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-7 تاهون 674، ملااولوا ڤنتاي بارت سومترا يڠ دباوا اوليه ڤدڬڠ اصل عرب ﴿مصر﴾. داسر تيوري اين اداله دڠن اداڽ ڤدڬڠ اصل عرب ڤد ابد ك-7 تاهون 674 يڠ منديريكن ڤركمڤوڠن د ڤنتاي بارت سومترا، برداسركن ڤرتيمبڠن تله برديريڽ ڤركمڤوڽان د كنتون ڤد ابد ك-4. حال اين جوڬ سسواي ڤمبريتأن د چينا، راج ماليك الصالح مڠڬوناكن ڬلر الصالح يڠ مروڤاكن ڬلر دري مصر. تيوري كتيڬ اياله تيوري ڤرسيا. تيوري اين مڽاتاكن اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-7 ملالوءي ڤدڬڠ اصل ڤرسيا، نامون تيوري اين ساڠت لمه كران ڤد ابد ك-7 برتڤتن دڠن ماس كاليفه أميه يڠ مموستكن كبودايان اسلام د ولايه مدينه، مكه، دامسكوس دان بغداد. داسر دري توري اين ايايت ڬلرن شيه اونتوق راج-راج د إندونيسيا. ڤڠاروه شيه سيتي جنار يڠ مروڤاكن ساله ساتو واليسوڠو ڤڠاروه مذهب شي'ه. كامڤت تيوري چينا. تيوري اين مڽاتاكن ماسوقڽ اسلام د إندونيسيا دباوا اوليه ڤدڬڠ چينا كتيك إندونيسيا ملاكوكن هوبوڠن ڤرداڬڠن دڠن چينا. داسر دري تيوري اين ايايت تربيننيا مسجد دڠن سني بينا دري چينا د سماراڠ، اداڽ مقام چينا مسلم د إندونيسيا دان ترداڤت ببراڤ والي يڠ مميليقي كتورونن دري چينا.

ڤد داسرڽ تيدق اد كسامان انتارا حروف لاتين دايڠن حروف عرب، ڤد حروف ايك س دتوليس دڠن مڠڬوناكن دوا حروف، ايايت حروف كاف دڠن حروف سين، حروف چ دتوليس دڠن مڠڬابوڠكن دوا حروف تا دان شين. تتاڤي ڤد ڤركاتان جاوي ڤڠابوڠن دوا حروف تيدق سموا دلاكوكن، تتاڤي ڤروبهن دڠن منمبهكن تيتيق ڤد حروف عرب، حروف ايك س منجادي كاف دتمبه دڠن تيتيق تيڬ د باوه. ڤمباچان حروف عرب ملايو، اد حروف دباچ دڠن كونسونن، ايايت بوڽي بهاس يڠ اروس اودارا يڠ كلوار دري مولوت مڠالمي ڤروسيس يڠ دتنتوكن اوليه تيڬ فكتور ياايت كادأن ڤيت سوارا مراڤت اتاو مرڠڬڠ - برسوارا اتاو تق برسوارا، ڤڽنتوهن اتاو ڤندكتن برباڬاي الت بيچارا سڤرتي بيبير، ڬيڬي، ڬوسي، ليده دان لاڠيت-لاڠيت، چارا الت بيچارا ترسبوت برسنتوهن اتاو بردكتن.

برايكوت ڤرينچين دري حروف عرب يڠ دڬوناكن دان حروف يڠ دموديفيكسي

حروف عرب دان باچانڽ: 1.1
اليف( ا) — با (ب) — تا (ت) — ثا (ث) — جيم( ج) —حا (ح )— خاو (خ)
دل( د )— ذل( ذ) — رو (ر) — زل( ز )— سين( س) — شين( ش) — شود (ص)
ضود( ض) — طا( ط) — دلو (ظ )— ‘عين( ع) — غين( غ) — فا (ف) — قوف( ق)
كاف( ك) — لم( ل) — ميم (م )— نون( ن) — واو( و )— ها( ه) — يا (ي)
حمزه (ء )— لم اليف( لا)

تمبهن يڠ دڬوناكن ڤد حروف عرب: 1.2
چا (چ) ﴿ها برتيتيق تيڬ﴾، ڠا (ڠ) ﴿عين برتيتيق تيڬ﴾، ڤا( ڤ) ﴿فا برتيتيق تيڬ﴾، ڬ( ڬ) ﴿كاف برتيتيق﴾ — ۏا(ۏ) ﴿واو برتيتيق﴾ — ڽا( ڽ) ﴿نون برتيتيق تيڬ﴾

اڠك عرب يڠ دڬوناكن 1.3
0:٠ — 1:١ — 2: ٢ — 3: ٣ — 4:٤ — 5:٥ — 6:٦ — 7:٧ — 8:٨ — : ٩

چارا ڤنوليسن دان ڤڠوچاڤن: 1.4
    حروف دتوليس سچارا توڠڬل.1
. حروف اليف يڠ برديري سنديري بربوڽي ا اتاو اي.2
. حروف اليف يڠ دايكوتي واو بربوڽي او اتاو او.3
.اي  e حروف اليف يڠ دايكوتي يا بربوڽي ا اتاو.4
. كونسونن دايكوتي حروف اليف اكن بربوڽي فتح ﴿بوڽي ا﴾.5
.  كونسونن دايكوتي حروف واو اكن بربوڽي ضومه ﴿بوڽي او﴾.6
. كونسونن دايكوتي حروف يا اكن بربوڽي كسروح ﴿بوڽي ا﴾.7
8 كونسونن د اول اتاو د تڠه كات تنڤا دايكوتي اليف، واو اتاو يا بربوڽي فتح ﴿بوڽي ا اتاو اي﴾
.9 كونسونن د اخير كات اداله كونسونن ماتي، كچوالي دايكوتي اليف، واو اتاو يا.
. 10  حروف عين دڬوناكن سباڬاي ڤنندا حروف ق سڤرتي ڤد كات رعيت :رعيت

بوقتي-بوقتي سجاره توليسن جاوي

 
سجاره توليسن جاوي .1

توليسن جاوي مولا بركمبڠ د تانه ملايو سجق كداتاڠن اسلام ڤد ابد 10 منروسي اكتيۏيتي ڤرداڬڠن عرب يڠ داتڠ برنياڬ د كڤولاوان ملايو. ڤركمبڠن توليسن جاوي د نوسنتارا اداله سإيريڠ دڠن ڤڽيبارن اڬام اسلام يڠ منجادي ڤڬاڠن اورڠ ملايو ﴿هشيم حاج موسى، 1995﴾. سلاين منجالنكن اكتيۏيتي ڤرنياڬان، ڤنياڬ عرب جوڬ مڽيباركن دعوة اسلام. انتارا كسن ڤڽيبارن دعوة اسلاميه اياله ڤڠڬوناان حروف-حروف عرب سباڬاي ميديوم اونتوق بركومونيكاسي د تانه ملايو ﴿همدان عبد رحمن،1999﴾. توليسن يڠ دڤركنلكن كڤد ڤندودوق نوسنتارا اداله حروف-حروف عرب اتاو سكارڠ اين دكنلي دڠن نام توليسن جاوي. ڤد ابد ك سبلس هيڠڬ ك امڤت بلس، توليسن جاوي دڬوناكن دڠن ملواس د سلوروه تانه ملايو دان نوسنتارا ﴿محمد الوي يوسف، 2005﴾. اورڠ ملايو يڠ چليق حروف ڤد وقتو ايت مروڤاكن ڬولوڠن يڠ چليق جاوي.
برداسركن سجاره بهاس ملايو ﴿كڠ يوڠ سيوچق، 1990﴾ ڤركاتان “جاوي“ ﴿جاوي﴾ برأصل درڤد بهاس عرب “جاواه“ ﴿﴿جاوة. كمودين، اورڠ ملايو مڽلارسكن ڤركاتان-ڤركاتان عرب ترسبوت اڬر سسواي دڬوناكن دالم بهاس ملايو. برداسركن چاتتن سجاره ملايو ﴿هشيم حاج موسى، 1999﴾ ڤركاتان جاوي اداله داداڤتاسيكن اوليه بهاس ملايو درڤد توليسن عرب. كمودينڽ دبوات ببراڤ ڤڽلساين دان تمبهن اڬر كڬونأن توليسن اين منجادي منتڤ سباڬاي ميديوم اساس كومونيكاسي برتوليس سڤرتي يڠ كيت فهمي سكارڠ اين. برداسركن كات ادجيكتيف دالم بهاس عرب، ڤركاتان جاواه اتاو جاوي مروجوق كڤد سموا بڠسا دان قوم يڠ منجادي ڤريبومي د اسيا تڠڬارا ماله مرڠكومي سلوروه رومڤون بڠسا ملايو، چمڤا، ڤتنا، اچيه، جاوا، مينڠكاباو، مندااليڠ، سوندا، بوڬيس، بنجر، لومبوك، الفلبين دان نڬري-نڬري لاين ﴿محمد الوي يوسف، 2005﴾.
اوليه سبب ايتله، مك ڤارا علماء دري اسيا تڠڬارا سريڠ ملتقكن نام الجاوي سباڬاي ڬلرن، ڤد هوجوڠ نام مريك سكاليڤون مريك ترديري درڤد سوكو بڠسا برلاينن سڤرتي شيخ عبدالراوف الفنسوري الجاوي، شيخ عبدالصمد الفاليمبني الجاوي، شيخ داود الفطنا الجاوي دان لاين-لاين ﴿اسماعيل حسين، 1981﴾. سلاين ايت، كات جاوي دڬوناكن جوڬ اونتوق اوڠكاڤن-اوڠكاڤن سڤرتي بهاس جاوي، ماسوق جاوي دان بڠسا جاوي. سمڤأي كيني اورڠ-اورڠ ۏيتنام مناماكن اورڠ د كڤولاوان نوسنتارا سباڬاي اورڠ جاوا ﴿امت جوهري موعين، 1996﴾. اصطلاح “توليسن جاوي“ هاڽ دكنلي د مليسيا، سيڠاڤورا، تايلاند سلتن دان بروني دارالسلام دان سري لنك ﴿باڬي رومڤون ملايو﴾. توليسن جاوي د إندونيسيا تركنل دڠن نام “توليسن ملايو حروف عرب“ اتاو “توليسن ملايو عرب“.
ڤڠڬوناان جاوي ﴿اتاو اڤ سهاج اصطلاح يڠ سيمقنا دڠنڽ﴾ دڬوناكن د باڽق تمڤت د اسيا تڠڬارا. توليسن جاوي بوكن هاڽ دڬوناكن اوليه اورڠ ملايو اونتوق بهاس ملايو تتاڤي جوڬ اوليه سوكو-سوكو بڠسا ملايو يڠ لاين. انتارا سوكو بڠسا ملايو يڠ مڠڬوناكنڽ اياله چمڤا د ايندو-چينا، ڤتنا د سلتن تايلاند، جاوا، بنجر، بوڬيس، اچيه، مينڠكاباو، بڠكولو دان جوڬ لاين-لاين ﴿لطف ابس ايت. ال، 1979﴾. باڬي توليسن جاوا يڠ مڠڬوناكن حروف عرب دكنل دڠن نام اتاو توليسن ڤيڬون، يڠ سكارڠ اين ماسيه دڤاكاي اتاو دڬوناكن اونتوق منوليس كتاب-كتاب تراوتما يڠ دڬوناكن د ڤسانترن-ڤسانترن اتاو ڤوندوق-ڤوندوق ڤڠاجين اڬام د جاوا. چونتوهڽ اياله كتاب تفسير الابريز دان المونجييت بهاس جاوا ﴿امت جوهري موعين 1996: 18﴾.

توليسن جاوي دالم سجاره بهاس ملايو .2

اهلي سجاره مناماكن بهاس ملايو يڠ دتوتوركن ڤد زمان دهولو سباڬاي بهاس ملايو كونو دان ڤركمبڠن بهاس ايتله يڠ موجودكن بهاس ملايو. ڤارا سرجان سڤرتي سويفت، ڤركينسون، نيلسون، ويلسون دان لاين-لاين ﴿سيدق سنيفف ايت.ال ، 2007﴾ ممڤرچايأي بهاوا بهاس ملايو كونو ايت سوده ممڤوڽاءي حروف دان سيستم توليسن سجق زمان اول ڤرتومبوهنڽ ﴿سيد ناقوابالاتس، 1990﴾. توليسن كونو اين، يڠ دڤرچايأي سأكن-اكن توليسن رنچوڠ سڤرتي يڠ ترداڤت د سومترا دان توليسن كاوي يڠ ترداڤت د جاوا، دكاتاكن برأصل درڤد توليسن كمڤوچيا ڤوربا. توليسن ايت تيدق داڤت كيت واريثي كران باهن يڠ دجاديكن كرتس ڤد زمان ايت تيدق برتاهن لاما دان اورڠ-اورڠ دهولو كورڠ برمينت اونتوق مڽيمڤنڽ. لبيه-لبيه لاڬي ببراڤ مالاڤتاك سجاره سڤرتي ڤمبيناسأن سچارا سڠاج تله دلاكوكن اوليه كالڠن ايستان ترهادڤ سڬالا سسواتو يڠ برباو هيندو د ڤريڠكت اول ڤركمبڠن اسلام د كڤولاوان اين ﴿هشيم حاج موسى، 1999﴾.
اوليه سبب كوجودن حروف دان سيستم توليسن بهاس ملايو ڤد زمان اول ڤرتومبوهنڽ ايت، سقدر اڠڬڤن اهلي سجاره، داڤت دروموسكن بهاوا بهاس ملايو بوكن بهاس يڠ ڤنتيڠ تتاڤي “هاڽله مروڤاكن ساتو درڤد لبيه كورڠ 200 بهاس دالم كڤولاوان ملايو سهاج“. ڤركمبڠن بهاس ملايو كونو داڤت دأڠڬڤ برمولا ڤد ابد كتوجوه ماسيها ﴿هشيم حاج موسى، 1997﴾. اد امڤت باتو برسورت تيڠڬالن ابد اين. باتو برسورت يڠ ڤرتام، دجومڤأي د كدوكن بوكيت د كاكي بوكيت سيڬونتڠ، برتاريخ 683 ماسيها; باتو برسورت يڠ كدوا دجومڤأي د تالڠ تووو، ڤلامبڠ، برتاريخ 684 ماسيها; باتو برسورت يڠ كتيڬ دجومڤأي د كارڠ براهي، جمبي، برتاريخ 686 ماسيها; دان باتو برسورت يڠ كامڤت دتموقن د كوتا كاڤور، بڠك، برتاريخ 686 ماسيها جوڬ. كسموا باتو برسورت ايت ترتوليس دڠن حروف ڤالي ﴿ڤللاۏا﴾ ايايت حروف اورڠ ڤللاۏا د سلتن اينديا ﴿هشيم حاج موسى، 1992،1992﴾. بهاس يڠ ترداڤت ڤد باتو-باتو برسورت ايت ترلالو جاوه بربيذا درڤد بهاس ملايو كيني. ڤارا سرجان مڠڠڬڤڽ سباڬاي چونتوه بهاس ملايو كونو. سبواه باتو برسورت لاڬي دجومڤأي د ڬنداسولي، جاوا تڠه. باتو برسورت ايت دتوليس دڠن حروف ناڬيري. حروف اين برأصل دري اوتارا اينديا دان ممڤوڽاءي هوبوڠن راڤت دڠن اڬام بودضا. باتو برسورت ايت دأڠڬڤ سباڬاي ڤڽاتا “بتاڤ جاوهڽ ڤڠاروه بهاس ملايو كتيك ايت، سهيڠڬ سوده سمڤأي ك تڠه-تڠه ڤولاو جاوا، ساتو تمڤت يڠ بهاس دايرهڽ امت برلاينن سام سكالي“.

باتو-باتو برسورت د اتس ممڤرليهتكن بهاوا بهاس ملايو كونو مڠڬوناكن توليسن يڠ دباوا دري اينديا. باتو برسورت برتاريخ 1356 ماسيها يڠ دتموقن د ڤاڬر رويوڠ دان باتو برسورت ﴿نيسن﴾ برتاريخ 1380 ماسيها د ميڽ توجوه، اچيه، منونجوقكن بهاوا توليسن ايت موڠكين دڬوناكن هيڠڬ ابد كامڤت بلس. چاتتن ڤڠمبارا چينا ڤولا، سڤرتي ا -ثيڠ يڠ ڤرنه سيڠڬه د سريويجيا ڤد تاهون 672 ماسيها، سرتا ببراڤ بوقتي سجاره يڠ لاين، منونجوقكن وجودڽ كات ملايو ﴿مو-لو-يو﴾ دان لواسڽ ڤڠڬوناان بهاس ملايو كونو سجق ابد كتوجوه لاڬي. اوليه سبب حال اين جوڬله مك سرجان-سرجان كيت برڤنداڤت بهاوا بهاس ملايو سوده منجادي بهاس ڤرانتارأن ﴿ليڠڬوا فرنچ﴾ لبيه اول دري كورون كتيڬ بلس. ڤروفيسور اسماعيل حسين ممبوات كسيمڤولن:
مك داڤتله كيت اڠڬڤ سباڬاي ساتو حال يڠ ڤستي، بهاوا دالم ابد كتوجوه دان دالم ابد-ابد برايكوتڽ، بهاس ملايو سوده داڤت دان ميمڠ دڬوناكن سباڬاي بهاس ڤڠنتر كبودايان، سداڠ دالم حال-حال ترتنتو دڤرڬوناكن جوڬ بهاس ايت اونتوق كڤرلوان سدميكيان د دايره-دايره يڠ بوكن ترماسوق دايره بهاس ملايو يڠ سبنرڽ.“

باڬايماناڤون، كڽاتأن د اتس تيدق منونجوقكن كڤد كيت كتيڠڬين بهاس ملايو كتيك مڠڬوناكن حروف يڠ دباوا دري اينديا ايت. باتو نيسن ميڽ توجوه يڠ برتاريخ 1380 ماسيها دان ماسيه مڠڬوناكن حروف ڤللاۏا، موڠكين ممبوقتيكن بهاوا بهاس ملايو سوده بڬيتو تيڠڬي سهيڠڬ داڤت منجادي بهاس ڤڽاتأن ڤويسي يڠ هالوس“ تتاڤي تيدكله سبانديڠ دڠن موتو بهاس ڤد باتو برسورت ترڠڬانو، يڠ 83 تاهون لبيه اول درڤد باتو نيسن ميڽ توجوه. ڤنموان ايت اداله لبيه دكت دڠن ڬاي بهاس ملايو كيني دان كملايوان بهاسڽ جوڬ جلس. سباليقڽ، ڬاي بهاس يڠ ترداڤت ڤد باتو نيسن ميڽ توجوه اياله ڬاي بهاس ڤرا-اسلام. لبيه مناريق لاڬي اڤابيلا كيت فيكيركن ڤنداڠن ڤروفيسور سيد محمد ناڬويب الاتتس ﴿1990﴾ يڠ مڠاتكن بهاوا سبلوم اسلام تيبا د كڤولاوان ملايو، تياد ترداڤت سواتو بهاس عموم يڠ داڤت دڬلر بهاس ملايو. ترداڤت ڤنداڤت لاين مڠاتكن اورڠ ملايو سبلوم كداتاڠن اسلام دكاتڬوريكن سباڬاي بوتا حروف. منوروت بلياو، 
بهاس ‘ملايو كونو' يڠ دفيكيركن اورڠ ايت سبنرڽ تياد داڤت دروموسكن سباڬاي ملايو، كران زمان ايت نمڤقڽ بلوم تيمبول كونسيڤ بهاس ملايو. ڤراسستي-ڤراسستي كالا سبلوم اسلام تياد ممبري كسيمڤولن يڠ چوكوڤ دان جلس ترهادڤ بنتوق صفة بهاس اورڠ ملايو; هاڽ سأوله-اوله توليسن-توليسن يڠ ترڤاهت ڤدڽ، اداله بنتوق صفة بهاس چمڤوران بهاس ڤالي دان لاين-لاين يڠ موڠكين ڤولا مروڤاكن بهاس ڬولوڠن ترتنتو يڠ تياد ممبايڠكن بهاس اورڠ سهاري-هاري. … نمڤقڽ بسر ڤولا كموڠكينن بهاوا ڤد زمان ڤرا-اسلام تياد ترداڤت ساتو توليسن توڠڬل، ساتو ابجد، يڠ مڽاتو ڤادو سرتا دڠن كوكوهڽ مڠيكت بهاس مليڤوتي ڬولوڠن-ڬولوڠن يڠ داڤت دبري ڬلرن ملايو.“

ڤنموان باهن سجاره اين منجلسكن تنتڠ كدودوكن بهاس ملايو سرتا توليسنڽ سبلوم كمونچولن توليسن جاوي. ڤرتام، بهاس ملايو مولا تومبوه ڤد ابد كتوجوه ماسيها. كدوا، ابد كتوجوه هيڠڬ ابد كدوا بلس مروڤاكن تاهڤ ڤركمبڠنڽ سچارا ايۏولوسي. ڤد تاهڤ اين بهاس ملايو بركموڠكينن منجادي بهاس ڤرانتارأن د كڤولاوان ملايو تتاڤي بلوم داڤت مڽاايڠي بهاس جاوا يڠ تربوقتي لبيه ماجو. والاوڤون بهاس ملايو بلوم داڤت مڽاتوكن ڤلباڬاي بهاس دايره يڠ ترداڤت د كڤولاوان اين، بهاس ملايو برمولا، سچارا ايۏولوسي، منجادي بهاس علمو ڤڠتاهوان تتاڤي بلوم بوليه دأڠڬڤ سباڬاي بهاس علمو ڤڠتاهوان يڠ سبنرڽ. كتيڬ، بهاس ملايو مڠڬوناكن برباڬاي-باڬاي توليسن تتاڤي بلوم ممڤوڽاءي ساتو سيستم توليسن يڠ ڤركتيس ﴿ايدور دجامريس، ﴿1980﴾ دان اسماعيل حسين، ﴿1981﴾.
كمونچولن توليسن جاوي ممبوك لمبارن بارو دالم سجاره بهاس ملايو. سبواه باتو برسورت دجومڤأي ڤد تاهون 1899 مسيحي د سوڠاي تراسات، كيرا-كيرا، 32 كيلوميتر دري موارا سوڠاي ترڠڬانو. ڤد باتو ايت ترڤاهت حروف عرب-ملايو دأڠڬڤ توليسن جاوي ترتوا د اسيا تڠڬارا




. باتو برسورت ايت برتاريخ جمعة، 4 رجب 702 هجرة برسمأن دڠن 22 فيبرواري 1303 مسيحي. اينتي باتو برسورت ايت برتوليس ڤڠعمومن سڤولوه فصل “شرط اوندڠ-اوندڠ“. ڤڠعمومن ايت دمولاكن دڠن ڤراشتهارن سوڤاي سموا راج دان اورڠ بسر يقين دان برڤڬڠ تڬوه ڤد اڬام اسلام دان اجرن رسول الله ساو.
ڤنموان اين برمعنى، سبلوم تاهون 1303 مسيحي، سكوراڠ-كورڠڽ د ترڠڬانو، سوده اد اورڠ يڠ مڠتاهوي اتاو بوليه ممباچ توليسن جاوي. ڤركارا اينله داڤت دروموسكن بهاوا ڤنوليسن بهاس ملايو تله مڠالمي ببراڤ ڤروبهن دان مڠڬوناكن ببراڤ جنيس حروف يڠ ساليڠ برڬنتي. توليسن يڠ مولا دڤاكاي اداله توليسن ڤللاۏا يڠ برأصل دري اينديا. توليسن ڤللاۏا اين كمودين مڠالمي ڤروبهن. اوليه ايت، تيمبول جنيس-جنيس توليسن سڤرتي برايكوت توليسن رنچوڠ، توليسن ڤللاۏا، توليسن كاوي، توليسن جاوي، دان توليسن رومي ﴿هشيم حاج موسى، 1996﴾.
منوروت امت جوهري موعين ﴿1996﴾ توليسن جاوي تله دڬوناكن اوليه اورڠ ملايو دالم برباڬاي-باڬاي جنيس لاڤڠن دان كڬياتن ڤنوليسن. بهكن اونتوق كسنين جوڬ توليسن اين دڬوناكن، ايايت ڤد سني خط باڬي مڠهياسي محراب، د دينديڠ دالم مسجد، باتو نيسن دان سأومڤاماڽ. دالم سجاره ملايو ﴿هشيم موسى، 1996﴾ دچاتتكن بهاوا توليسن جاوي تله دڬوناكن اونتوق ڤركارا برايكوت:
ا. ڤراسستي اتاو باتو برسورت. چونتوهڽ ڤراسستي ترڠڬانو يڠ تله دتموي د سوڠاي تراسات، كوالا بيرڠ، هولو ترڠڬانو.

اا. باتو هيدوڤ. توليسن اين ترداڤت ڤد باتو هيدوڤ يڠ دتموي د ڤڠكالن كمڤاس،
نڬري سمبيلن

ااا. باتو نيسن. اين باڽق ترداڤت د برباڬاي-باڬاي تمڤت بكس برديريڽ كراجأن-
كراجأن اسلام ڤد زمان سيلم.
اۏ. مات واڠ، تراوتما واڠ امس دان ڤراق. ڤد مات واڠ اين داوكير نام راج ملايو
يڠ ممرينته دڠن مڠڬوناكن توليسن جاوي سڤرتي نام سلطان موزففر شه،
منصور شاه دان لاين-لاين.
ۏ. سورت كيريمن انتارا راج. اين باڽق دبوات بوكن سهاج انتارا راج ملايو تتاڤي جوڬ
دڠن راج-راج د تمڤت لاين سڤرتي راج ملايو دڠن راج البرتغال اتاو راج ايڠڬريس
اتاو راج-راج لاين.
ۏي. كتاب دان بوكو. جنيس اين يڠ ڤاليڠ باڽق ترداڤت سام اد دالم بنتوق مانوسكريڤ
﴿برتوليسن تاڠن﴾ اتاو چڤ باتو.
ۏيا. سورت-سورت ڤرجنجين انتارا راج دان نڬارا د عالم ملايو.
ااايك س. چاتتن-چاتتن ڤميليكن دان ڤرداڬڠن تراوتما د ڤلابوهن دان كاڤل-كاڤل
ڤرداڬڠن.
اايك س. سورت خبر دان مجله سڤرتي سورت خبر علامت لنكاڤوري، مجله بستان عريفين،
سورت خبر جاوي ڤرانقن دان مجله الامام.
ايك س. ڤياڬم دان تيك س ڤماشهورن. چونتوهڽ سڤرتي توليسن ڤد تيك س چيري يڠ دباچكن
كتيك ملنتيق سساورڠ ايت منجادي ڤمبسر.

حاصيل چاتتن ترسبوت جلس منونجوقكن بهاوا توليسن جاوي ڤد وقتو ايت دڬوناكن دڠن ملواس دالم اوروسن-اوروسن ڤنتيڠ سهيڠڬ دأڠڬڤ ساتو توليسن يڠ هيبت د كڤولاوان تانه ملايو دان نوسنتارا. ڤڠڬوناان يڠ ملواس ايت تله مناريق ڤرهاتين ڤنوليس-ڤنوليس تمڤتن دان لوار نڬري سڤرتي و.ڬ سهيللابر ﴿1925﴾ اونتوق منوليس بوكو ايۏولوتياون اوف ملي سڤيلليڠ، ر.ج. ويلكينسون دان وينستيدت دڠن تربيتن كاموس جاوي ملايو-ايڠڬريس ﴿1901،1903، 1913، 1939﴾ يڠ ماسيه مڠڬوناكن ۏرسي ايجأن جاوي توا. سهيڠڬ كيني ڤڽلارسن توليسن جاوي دبوات دري ماس ك سماس اوليه توكوه ترسوهور جاوي ايايت احمد بن متهلوب اتاو لبيه دكنلي سباڬاي ڤق متهلوب. سومبڠن بلياو دالم اوسها ممرتبتكن توليسن جاوي ساڠت بسر ممندڠكن كراجأن مليسيا كيني سماكين ڬيات منچاري ساتو الترناتيف اونتوق مموليهكن توليسن جاوي سجق درڤد ڤريڠكت سكوله رنده